Świerzb to zakaźna choroba skóry wywołana przez pasożyta – świerzbowca ludzkiego (Sarcoptes scabiei). Choroba ta jest powszechna na całym świecie i może dotknąć osoby w każdym wieku. Świerzb rozprzestrzenia się bardzo łatwo przez bezpośredni kontakt skórny oraz przez wspólne używanie pościeli, ręczników czy ubrań, dlatego szybkie rozpoznanie objawów i leczenie są kluczowe. Oto przegląd głównych symptomów świerzbu oraz wskazówki, jak go rozpoznać i zminimalizować ryzyko zakażenia.
Co To Jest Świerzb?
Świerzb jest wywoływany przez mikroskopijnego pasożyta, który drąży tunele w zewnętrznej warstwie skóry, aby tam składać jaja. To powoduje intensywny świąd i wysypkę, które są wynikiem reakcji alergicznej organizmu na świerzbowce, ich jaja i odchody. Bez leczenia choroba może trwać wiele miesięcy i prowadzić do wtórnych zakażeń skóry.
Jak Rozpoznawać Świerzb?
Symptomy świerzbu mogą rozwijać się w ciągu 2 do 6 tygodni od momentu zakażenia, choć u osób wcześniej zarażonych mogą pojawić się szybciej – nawet po kilku dniach. Główne objawy obejmują:
1. Intensywny Świąd, Zwłaszcza Nocą
Silny świąd jest najbardziej charakterystycznym objawem świerzbu. Zazwyczaj nasila się w nocy, kiedy organizm jest w stanie spoczynku, a świerzbowce stają się bardziej aktywne. Uczucie swędzenia może być tak intensywne, że utrudnia sen i prowadzi do rozdrapywania skóry.
2. Wysypka
Na skórze pojawiają się drobne czerwone grudki, pęcherzyki lub plamki, które przypominają wysypkę alergiczną. Zmiany te często są widoczne między palcami, na nadgarstkach, łokciach, pachach, w okolicach pępka, a także na stopach i okolicach intymnych. U dzieci świerzb może obejmować również twarz, skórę głowy i dłonie.
3. Tuneliki Świerzbowcowe
Pod skórą można dostrzec niewielkie, faliste linie – to tuneliki drążone przez świerzbowce, w których składają jaja. Tuneliki mają długość od kilku milimetrów do centymetra i są lekko zaczerwienione lub szare. Najczęściej można je zauważyć między palcami, na nadgarstkach, wokół kostek oraz w zgięciach ciała.
4. Zaczerwienienia i Obrzęk
Silny świąd i częste drapanie prowadzą do podrażnienia skóry, co wywołuje zaczerwienienie, obrzęk oraz drobne ranki. Wtórne zakażenia bakteryjne mogą pojawić się jako powikłanie świerzbu, prowadząc do stanów zapalnych i wydzieliny ropnej.
5. Krosty i Nadżerki Skórne
W wyniku drapania oraz reakcji alergicznej mogą pojawić się krosty i nadżerki. Są to drobne ranki i pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, które mogą pękać i tworzyć strupki.
Jak Zdiagnozować Świerzb?
Diagnoza świerzbu opiera się przede wszystkim na objawach oraz badaniu fizycznym skóry przez lekarza dermatologa. W niektórych przypadkach lekarz może wykonać dodatkowe badanie:
- Badanie mikroskopowe – lekarz może pobrać próbkę skóry z miejsc zmienionych chorobowo, aby wykryć obecność świerzbowców lub ich jaj pod mikroskopem.
- Test tuszem – czasem stosuje się tusz do uwidocznienia tunelików świerzbowcowych, które są widoczne po umyciu skóry alkoholem.
Jak Rozprzestrzenia się Świerzb?
Świerzb przenosi się głównie przez:
- Bezpośredni kontakt skórny – przytulanie, dotyk, dłuższy kontakt z zakażoną osobą.
- Kontakt z przedmiotami codziennego użytku – dzielenie się pościelą, ręcznikami, ubraniami czy innymi przedmiotami osobistymi z osobą zakażoną.
Świerzb łatwo przenosi się w miejscach o dużej bliskości fizycznej, takich jak szkoły, przedszkola, szpitale, czy ośrodki opieki.
Wskazówki, Jak Minimalizować Ryzyko Zakażenia Świerzbem
- Unikaj bliskiego kontaktu z osobą zakażoną – staraj się ograniczyć bezpośredni kontakt skórny z osobami, które mają świerzb lub wykazują jego objawy.
- Unikaj dzielenia się przedmiotami osobistymi – nie używaj tych samych ręczników, ubrań czy pościeli co inni, jeśli istnieje ryzyko zakażenia.
- Regularne pranie i odkażanie – ubrania, pościel, ręczniki należy prać w temperaturze co najmniej 60°C. Przedmioty, które nie mogą być prane, można zamknąć w szczelnych workach na minimum 72 godziny, co pomaga w eliminacji pasożytów.
- Dbanie o higienę osobistą – regularne mycie i unikanie długiego kontaktu z miejscami, gdzie może występować pasożyt, mogą zmniejszyć ryzyko zakażenia.
Leczenie Świerzbu
Leczenie świerzbu jest konieczne, aby zatrzymać rozwój choroby i zapobiec jej rozprzestrzenianiu. W przypadku podejrzenia świerzbu najlepiej udać się do dermatologa, który zaleci odpowiednie preparaty lecznicze. Leczenie obejmuje:
- Leki przeciwświerzbowcowe – najczęściej stosuje się kremy lub maści zawierające permetrynę, iwermektynę lub benzoesan benzylu. Preparaty te aplikuje się na skórę całego ciała, a po kilku godzinach zmywa. Kuracja może wymagać powtórzenia po około tygodniu.
- Leki antyhistaminowe – łagodzą intensywny świąd i objawy alergiczne, które mogą towarzyszyć świerzbowi.
- Leki przeciwbakteryjne – jeśli doszło do wtórnych zakażeń bakteryjnych w wyniku drapania, mogą być konieczne antybiotyki.
Po Leczeniu: Jak Zapobiec Ponownemu Zakażeniu?
Po zakończeniu leczenia warto pamiętać o kilku zasadach, aby uniknąć ponownego zakażenia:
- Wypierz ubrania i pościel – wszystkie ubrania, ręczniki i pościel należy wyprać w wysokiej temperaturze oraz wyprasować. Świerzbowiec jest wrażliwy na wysokie temperatury.
- Dezynfekcja powierzchni – przedmioty, które nie mogą być wyprane, można umieścić w szczelnych workach na minimum 72 godziny. Można także używać środków dezynfekcyjnych na powierzchniach, z którymi miała kontakt skóra zakażonej osoby.
- Leczenie wszystkich domowników – nawet jeśli tylko jedna osoba wykazuje objawy, wszyscy domownicy powinni przejść leczenie profilaktyczne, ponieważ świerzb łatwo się rozprzestrzenia.
- Unikanie kontaktu fizycznego – zaleca się unikanie bezpośredniego kontaktu fizycznego z innymi osobami do momentu zakończenia kuracji i pełnego wyleczenia.
Podsumowanie
Świerzb to zakaźna choroba skóry wywoływana przez pasożyty, które drążą tunele pod powierzchnią skóry. Główne objawy obejmują silny świąd, wysypkę, obecność tunelików oraz zaczerwienienia. Choroba łatwo przenosi się przez bezpośredni kontakt skórny i wymaga leczenia, aby zapobiec jej rozprzestrzenianiu i zmniejszyć ryzyko powikłań.
